DSM-V’te yer alan panik bozukluk belirtileri şunlardır:
A. Yineleyen, beklenmedik panik atakları. Bir panik atağı, dakikalar içinde doruğa ulaşan, birden yoğun bir korku ya da içsel sıkıntının bastırdığı bir durumdur. Bir panik atağı esnasında şunlardan dördü ya da daha fazlası yaşanır:
Panik atak belirtileri nelerdir?
- Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp hızının artması. Soru: Birden, böyle, yoğun bir korku ya da rahatsızlık duyduğunuzda, çarpıntınız oluyor, kalbiniz küt küt atıyor mu ya da kalp hızınızın arttığını duyumsuyor musunuz?
2. Terleme. Soru: Bu olay sırasında kendinizi her zamankinden daha çok terliyor olarak buluyor musunuz?
3. Titreme ya da sarsılma. Soru: Bu olay sırasında, bir sarsılma geçiriyor musunuz ya da soluk almakta güçlük çektiğiniz oluyor mu?
4. Soluğun daraldığı ya da boğuluyor gibi olma duyumu. Soru: Bu olay sırasında, boğuluyor gibi olduğunuz ya da soluk almakta güçlük çektiğiniz oluyor mu?
5. Soluğun tıkandığı duyumu. Soru: Bu olay sırasında, biri sanki boğazınızı sıkıyormuş gibi soluğunuzun tıkandığı oluyor mu?
6. Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma. Soru: Bu olay sırasında göğsünüzde yoğun bir ağrı ya da bir sıkışma oluyor mu?
7. Bulantı ya da karın ağrısı. Soru: Bu olay sırasında, karnınızda bir rahatsızlık duyuyor musunuz ya da kusacak gibi oluyor musunuz?
8. Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak gibi olma duyumu. Soru: Bu olay sırasında, başınız dönüyor, sersemleşiyor ya da bayılacak gibi oluyor musunuz?
9. Titreme, üşüme ya da ateş basması duyumu. Soru: Bu olay sırasında çok üşüyor ve titriyor ya da ateş basmış gibi hissediyor musunuz?
10. Uyuşmalar (duyumsuzluk ya da karıncalanma duyumları). Soru: Bu olay sırasında, uyuşma ya da karıncalanma oluyor mu?
11. Gerçekdışılık (“derealizasyon”, gerçekdışı olma duyumu) ya da kendine yabancılaşma (“depersonalizasyon”, kendinden kopma duyumu). Soru: Bu olay sırasında, tanıdık, bildik kişiler, yerler, sanki gerçek değilmiş gibi ya da kendi vücudunuzdan ayrılmış, kendi vücudunuza dışarıdan bakıyormuş gibi, kendinizden koptuğunuz duyumu yaşıyor musunuz?
12. Denetimi yitirme ya da “çıldırma” korkusu. Soru: Bu olay sırasında, denetiminizi yitiriyor gibi ya da “çıldıracak” gibi oluyor musunuz?
13. Ölüm korkusu. Soru: Bu olay sırasında, ölecek gibi oluyor musunuz?
Not: Böyle bir durum [panik atağı], kişinin dingin ya da kaygılı olduğu bir durumda birden bastırabilir.
Not: Kültüre özgü belirtiler (örn. kulak çınlaması, boyun ağrısı, baş ağrısı, denetim dışı çığlık atma ya da ağlama) görülebilir. Bu belirtiler, gereken dört belirtiden biri sayılmaz.
B. Ataklardan en az birinden sonra, aşağıdakilerden biri ya da her ikisi de bir ay (ya da daha uzun bir) süreyle olur:
- Başka panik ataklarının olacağı ya da bunların olası sonuçlarıyla (örn. denetimi yitirme, kalp krizi geçirme, “çıldırma”) ilgili sürekli bir kaygı duyma ya da tasalanma. Soru: Başka panik atakların olacağıyla ilgili olarak sürekli bir kaygı duyuyor ya da bunun için sürekli tasalanıyor musunuz? Bu atakların, kalp krizi geçiriyor, denetiminizi yitiriyor ya da “çıldırıyor” anlamına geldiğinden sürekli bir kaygı duyuyor ya da tasalanıyor musunuz?
- Ataklarla ilgili olarak, uyum bozukluğuyla giden davranış değişiklikleri (örn. spor yapmaktan ya da tanıdık, bildik olmayan durumlardan kaçınma gibi panik atağı geçirmekten kaçınmak için tasarlanmış davranışlar) gösterme. Soru: Ataklardan kaçınmak için, tanıdık, bildik olmayan durumlardan ya da spor yapmaktan kaçınma gibi, uyum bozukluklarıyla giden, önemli davranış değişiklikleriniz oldu mu?
C. Bu bozukluk, başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanabiliyorsa ya da bir maddenin/ilacın ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanabiliyorsa bu tanı konmaz.
D. Bu bozukluk başka bir ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz (örn. panik atakları,
- toplumsal kaygı bozukluğunda olduğu gibi, yalnızca korkulan durumsal toplumsal durumlara tepki olarak;
- özgül fobide olduğu gibi, sınırlı birtakım fobi kaynağı nesneler ya da durumlara tepki olarak;
- takıntı-zorlantı bozukluğunda olduğu gibi, takıntılara tepki olarak;
- örselenme sonrası gerginlik bozukluğunda olduğu gibi, örseleyici olayların anımsatıcılarına tepki ya da
- ayrılma kaygısı bozukluğunda olduğu gibi, bağlandığı kişilerden ayrılmaya tepki olarak ortaya çıkmamalıdır). DSM-V
Kişi, yukarıda tanımlandığı gibi panik ataklarının olduğunu bildiriyor, ancak ne olası sonuçlarıyla ilgili sürekli bir kaygı duyuyor ne de panik ataklarından kaçınmak için uyum bozukluklarıyla giden, önemli davranış değişiklikleri gösteriyorsa panik atağı belirleyicisi kullanmayı düşünün. Panik atağı belirleyicisi, kaygı bozuklukları için kullanılabileceği gibi depresyon, örselenme ve madde kullanım bozuklukları için de kullanılabilir.
Panik Bozukluğu ve Agorafobi İçin Tanısal Akış Kartı
| Sorular ve yönlendirmeler | Olası tanılar |
| Panik atakları öyküsü var mı? Hayır ise ➡️ Evet ise ⬇️ | Olasılıkla Yaygın Anksiyete Bozukluğu |
| Agorafobik kaçınma var mı? Hayır ise ➡️ Evet ise ⬇️ | Agorafobisiz Panik Bozukluğu |
| Paniğin tıbbi nedenleri var mı? Evet ise ➡️ Hayır ise ⬇️ | Genel Tıbbi Duruma Bağlı Anksiyete |
| Anksiyete madde, ilaç ya da toksin kullanımına bağlı sebeplerle mi ortaya çıkıyor? Evet ise ➡️ Hayır ise ⬇️ | Maddeye Bağlı Anksiyete Bozukluğu |
| Hasta küçük düşmekten çok anksiyetenin etkileriyle mi ilgileniyor? Hayır ise ➡️ Evet ise ⬇️ | Sosyal Fobi |
| Anksiyete yaşamı tehdit eden bir olayla mı ilgili? Evet ise ➡️ Hayır ise ⬇️ | Travma Sonrası Stres Bozukluğu |
| Anksiyete sadece özgül bir durum ya da uyaranla mı ilgili? Evet ise ➡️ Hayır ise ⬇️ | Özgül Fobi |
Hasta daha çok, kompulsiyon gerçekleştirme ihtiyacı ile birlikte, bulaşma ile mi ilgilenmekte? Evet ise ➡️ Hayır ise ⬇️ | Obsesif Kompulsif Bozukluk |
| Agorafobili Panik Bozukluğu |
Bir yanıt yazın